فضای سبز

از دیدگاه محیط زیست، فضای سبز یکی از بخش های جاندار هر زمین یا شهراست. فضای سبز عموما به چند دسته تقسیم می شود:

1. عمومی
2. نیمه‌خصوصی
3. خیابانی
4. خصوصی

عمومی: این فضا در مجموعه‌های مسکونی تاثیر بسیار زیادی در تامین سلامت روحی انسان خواهد داشت. فضای سبز عمومی شامل محوطه میان بلوک‌ها، بام، حیاط خلوت و حیاط می‌شود.
نیمه‌خصوصی: به بخشی از فضای سبز گفته می‌شود که تحت مالکیت مراکز آموزشی، نظامی، بهداشتی، نهادهای اداری، سازمان‌ها و… قرار دارند. نیمه‌خصوصی فقط برای مراجعین یا کارکنان همان سازمان‌ها قابل‌استفاده بوده اما به‌نوعی جز فضای سبز شهری نیز محسوب می‌گردند.
خیابانی: فضای سبز خیابانی به بخشی از پیاده‌روها، میدان‌ها، حاشیه بزرگ‌راه‌ها و… اطلاق می‌شود که به لطف استفاده از پوشش گیاهی می‌توانند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا، افزایش زیبایی و جلوه شهری و… داشته باشند.
خصوصی: همان‌طور که از نام آن پیداست چنین فضاهایی فاقد کاربری عمومی بوده و تنها مالکین و افراد مورد تاییدشان می‌توانند از آن‌ها استفاده نمایند.

اهمیت فضای سبز

امروزه با رشد و گسترش شهرنشینی، جای خالی فضای سبز بیش از هر زمان دیگری به چشم می آید.
باغ ها که از گذشته های دور همواره مورد توجه افراد و معماران بوده اند، این روزها در باغچه های کوچک، تراس ها و یا حتی یک دیوارِ سبز خلاصه شده اند.

یکی از مهم‌ترین بحران‌هایی که فضای شهرهایمان را تهدید می‌کند، گسستگی تدریجی بین انسان و طبیعت است. متاسفانه به علت رشد روزافزون شهرها، بحران از دست دادن فضاهای سبز طبیعی (باغات و زمین‌های کشاورزی) به‌شدت رو به افزایش است. در جوامع مدرن امروزی و زندگی‌های پرمشغله افراد جامعه، طراحی فضای سبز می‌تواند نقش پررنگی در کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، سلامت جسم و روان، زیباسازی شهر و… ایفا کند؛ از این ‌رو هر شخصی باید سعی کند به‌نوبه خود در حفظ این فضا و حتی گسترش آن تلاش کند.پ

داشتنِ یک فضای سبز استاندارد مستلزمِ مساحت زیادی نیست. همان طور که اشاره شد، یک تراس کوچک و یا پاسیو هم می تواند فضای طبیعت گونه و سبز خانه شما باشد.

استانداردها

اسنفاده از فضای سبز در ایران مبتنی بر استانداردهای جهانی است . تعیین سرانه آن بسته به خصوصیات منطقه و شهر است . در ایران طراحی چنین فضاهایی عموما به دست افراد نیمه متخصص و یا حتی غیر متخصص بوده است . اینجاست که حضور فارغ التحصیلان رشته های طراحی فضای سبز احساس نیاز می شود .

خاک شناسی، آبیاری، علوم پایه همچون گیاه شناسی با هنر درآمیخته شده و ایجاد فضایی هوشمندانه می کند . یک مهندس فضای سبز به خوبی با دنیای رنگ ها آشنایی دارد ، شکل و بافت را می شناسد.

از دید معماری فضای سبز باید فضایی شاد و مفرح باشد تا افراد را از دغدغه هایشان دور سازد .

• زیبایی یک شهر از لحاظ دید کافی نیست. زیبایی یک شهر باید با خواسته های قلبی ما یکجور باشه.
• یک طراحی خوب در فضای سبز باعث میشه که مردم دلگرم بشند و آنها را به محیط و شهر علاقه مند می کند.
• تأثیری که یک طراح فضای سبز در زیبا کردن شهر دارد مثل تاثیر یک پزشک بر بیمار خود است.
• مردم از کوچک و بزرگ از نیازمند تا بی نیاز از بی سواد تا با سواد همگی مثل یک آینه بر روی فضاهای شهر تأثیر می گذارند مثلا پاکیزگی از جمله موارد خیلی ساده است.

 

 

نقش فضای سبز در ساختمان‌ها

میل و علاقه انسان به طبیعت  از سالیان بسیار کهن نشات می‌گیرد.
درگذشته‌های دور انسان کاملا به طبیعت وابسته بوده و به‌نوعی به یکدیگر متصل بودند، اما طی دهه‌های اخیر با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش زندگی شهرنشینی، کانون اصلی و مرکز فعالیت‌های انسان‌ها از طبیعت دور شده است.
یکی از بهترین راه‌ها برای سالم‌سازی، افزایش کیفیت زندگی و همچنین تعامل دوباره انسان با طبیعت، استفاده از فضای سبز در ساختمان‌ها و یا محیط‌های اطراف آن محسوب می‌شود.
استفاده از فضای سبز در ساختمان شاید نتواند مشکل آلودگی هوا شهرها را حل کند، اما می‌تواند فواید روانی و زیست ‌محیطی فراوانی را برای ساکنین آن به همراه داشته باشد که از جمله آن می‌توان به مورد زیر اشاره کرد:

1. کاهش استرس و تنش اعضای ساختمان
2. کاهش گرمای محیط و ساختمان
3. کاهش آلودگی صوتی در ساختمان
4. کاهش آلودگی هوا
5. کاهش تأثیر اثرات گلخانه‌ای
6. جذب دی ‌اکسید کربن محیط و تبدیل آن به اکسیژن

رفع آلودگی

طبق اعلام سازمان ملل متحد، مقدار فضای سبز استاندارد برای هر شهروند بین ۲۰ تا ۲۵ مترمربع است؛ اما متاسفانه طبق آخرین آمار اعلام‌ شده از سوی وزارت مسکن و شهرسازی ایران، سرانه فضای سبز در کشور عزیزمان حدود ۷ الی ۱۲ مترمربع برای هر فرد است؛ که با یک مقایسه به‌راحتی می‌توان به کمبود زیاد آن در کشورمان پی برد.
آلودگی هوا یکی از مشکلات عمده محیط‌ زیست است که خود نیز محدودیت‌های فراوانی را برای رشد گیاهان به وجود می‌آورد؛ گیاهان از طریق عمل فتوسنتز هوا را پاک می‌کنند و اکسیژن مورد نیاز برای موجودات زنده را فراهم می‌سازند. در بین تعداد بی‌شمار گیاهان موجود، برخی از آن‌ها توانایی بالاتری برای تولید اکسیژن داشته و به‌نوعی می‌توان آن‌ها را کارخانه تولید اکسیژن دانست؛ آزالیا (Azalea Hybrid)، آبلیا (Abelia Grandiflora)، نراد (Abies Alba) و درختانی همچون شاه‌بلوط، افرا، گل‌ابریشم و… از بهترین آنها به شمار می‌روند.

1. کنترل تشعشعات نور
2. کنترل باد و ذخیره انرژی
3. کاهش دما و افزایش رطوبت نسبی
4. زیباسازی فضای شهر
5. افزایش حس آرامش و امنیت روحی
6. کاهش آلودگی صوتی

مراحل طراحی چیست؟

1. شناسایی منابع موردنیاز
2. تحلیل منابع و مطابقت آن با قوانین موجود
3. هماهنگی اقدامات امکان‌پذیر با شرایط محیطی موجود برای طراحی جهت محیط مسکونی
4. طراحی نهایی

از مهم‌ترین بخش‌های طراحی، تعیین نوع گونه گیاه بکار گرفته ‌شده است. درواقع این گونه‌های گیاهی زیبا در طراحی محیط و منظر حرف اول را می‌زنند. از جمله کاربردهای گیاهان در طراحی می‌توان به استفاده آن‌ها در دیوار، سقف، راهرو و حتی پوشاندن عیوب ساختمان و یا ایجاد یک فضای خصوصی نام برد.
ارتفاع گیاه یکی از المان‌های مهم و کاربردی در امر طراحی فضای سبز است. به‌طور مثال:

1. ارتفاع گیاه تا قوزک پا، برای پوشاندن زمین
2. ارتفاع تا زانو برای راهنمایی مسیر
3. ارتفاع گیاه تا کمر به‌عنوان حصار جزئی
4. ارتفاع گیاه تا سینه برای تقسیم‌بندی محیط
5. گیاهان بلندقامت که بالاتر از ارتفاع دید هستند برای حصار کردن محوطه خصوصی

موارد کاربردی طراحی

1. از گیاهان می‌توان برای هدایت دید و رسیدن به منظره‌ای خاص استفاده کرد.
2. زمانی که بخواهیم گیاه خاصی را به نمایش بگذاریم از گلدان استفاده می‌کنیم.
3. در فضاهای کوچک مثل حیاط منازل جزییات گیاه بیشتر دیده می‌شوند و دگرگونی بیشتر احساس می‌شود.
4. مناظر طبیعی هیچ‌گاه متقارن نیستند، ولی توازن بین دو سوی تقارن باید در نظر گرفته شود، به‌طور مثال درختان باید یکی در میان در طرفین قرار بگیرند. در طراحی  باید عواملی چون ممانعت از حرکت، تقسیم فضا، ایجاد حصار و کنترل دید به‌طور دقیق مورد بررسی قرار بگیرد. همچنین تغییرات محیطی نیز باید در آینده‌نگری طرح لحاظ شود. رشد گیاهان نیز جز مواردی است که حتما باید به آن پرداخته شود.

جمع بندی

• با توجه به رشد روز افزون فضای شهری، آلاینده های هوایی در زندگی شهر، وجود فضای سبز و محیط زیست که در حال نابودیست به شدت احساس می گردد.
• علاوه بر جنبه زیبایی به جنبه های روحی روانی نیز کمک شایانی می کند.
• شناسایی منابع مورد نیاز، تحلیل آن منابع، طراحی منابع از ارکان اصلی طراحی به شمار می رود.
• از آن می توان برای ایجاد حصار، کنترل دید، هدایت دید برای رسیدن به هدفی خاص و تقسیم محیط و رفع عیوب استفاده کرد